Slavic Paganism

[Osweo]

Well, dear Osweo, I really like you, you are one cute and nice guy, but! all above is just a pure nonsence (read crap).

Амарантина, тебя ЛЮБИМ, but I could almost strangle you for this!!!!

And please, Kiril and Metodije would turn in their graves if they could read your silly remarks.

:nono:
I hope you and I get to meet the Апостоли Славян one day, to really hear this 'from the horse's mouth'...

[Lithium]

I always thought, that the mogilas (могили) are thracian graves. I'd seen few of them and they look really amazing, from their top you can see the whole valley (as example). :]

[Lithium]

and what about the samodivas (самодиви) I dont see them in the wiki thread for Slavic fairies?

[Amarantine]

and what about the samodivas (самодиви) I dont see them in the wiki thread for Slavic fairies?

We call them šumske vile...forest fairies...

http://en.wikipedia.org/wiki/Samodiva

[Jarl]

Slavic religion and Irano-Aryan beliefs - common lexical base:



God - Bog

http://resurrectionwillows.tripod.com/PaganSlavs.html

The pre-Christian Slavs shared much of their religion in its major aspects with that of the other Indo-European peoples. Their gods derived from common origins and displayed characteristics in unity with the other Indo-European religions. The very word for a god (bog) came from the Iranian language.

Or perhaps "Bog" from a common shared root.



Paradise - Raj

In a series of Belorussian songs a divine figure enters the homes of the peasants in four forms in order to bring them abundance. These forms are: bog (“god”); sporysh, anciently an edible herb, today a stalk of grain with two ears, a symbol of abundance; ray (“paradise”); and dobro (“the good”). The word bog is an Indo-Iranian word signifying riches, abundance, and good fortune. Sporysh symbolizes the same concept. In Iranian ray has a similar meaning, which it probably also had in Slavic languages before it acquired the Christian meaning of paradise. Bog, meaning “riches,” connotes ..

Holy - Svent:

A major Slavic god whose four heads apparently represented the four directions and the four seasons was Svantovit (Sventovit, Swiantowid), who may be a western version of the eastern Slavonic high god Svarog. In some places two of the god's heads are male, two female. Svantovit is at once a god of war and of fertility. Like many Slavic gods he has direct Iranian antecedents, as indicated by the root svent, which has connections with the ideas of both strength and holiness in the Iranian language.

Slavic and Indo-Iranian Religious Links

Throughout Jakobson's mythological analyses, it appears that one oft-appearing thread is that of a link between Slavic and Iranian pantheons and practices. According to Jakobson, "[t]he proximity in the religious pattern and terminology finds its expression both in the features which they preserved jointly from the Indo-European heritage or which they modified in one and the same way. In some cases where we are authorized to presume a direct borrowing, the direction is from Iranian to Slavic" (4).

In both Iranian and Slavic religious terminology, the Indo-European name for the worshipped sky is substituted with the name of the cloud, the derivative used to signify gods is converted to the term for "hostile demonic being", a word formerly denoting wealth and its giver is converted to the general usage as "god", and the Indo-European term for "human being" (associated with the term for earth) was removed from both (4-5, 15).

Words that are identical or similar in both religious systems include the words for holy, divination, proclamation, drawing, chastising, fearing, protecting, "word" and deed, fire, chalice, burial mound, cure, healthy, sick, evil, shame, guilt, sinister, and paradise (5). The words "consist partly of direct borrowings and partly of primordial Indo-European words that underwent an Iranian modification in their meanings" (14). Jakobson summarizes by saying that, "[t]he closeness of the religious vocabulary to the Iranian, exposing the communality of both faith and ritual, also finds a striking parallel in the names and functions of individual gods" (15). It is to these individual gods that our focus now shifts, where linguistic analyses indicate links with Iranian and many other religions.

The paralleles obviously concern the cult of the main solar/fire deity in both Slavs and Indo-Aryans: Swarog.

Svarog: God of Fire
The Slavic god Svarog has a number of attributes, many of which appear to be related to creation in some form or another, though others are associated with destruction. For instance, Kievan bookmen identified him with the fire god Hephaestus and name him as the "first to forge weapons... and [call] the kingly sun 'Svarog's son'" (26).

Jakobson cites Czech and Slovak beliefs concerning a related demonic being, saying that "it is at once generous and vindictive, an unusually mobile spirit who assumes the shape of birds, animals, and dragons, and who is closely linked to the fire on the hearth; its body sparkles, its hair blazes, a radiance emerges from its mouth. It flies through the chimney and is carried off by the night in a fiery swirl or is transformed into a whirlwind" (27). He also draws strong parallels with the Iranian Varagna and its variants, listing further associations with the "wind, gold-horned aurochs, horse, boar-as well as his close ties with fire and smithery... [and] virility." (7).

As with Perun and Veles, Jakobson lists many Indo-European linguistic relatives of Svarog. These include the Rumanian sfaróg, Czech and Slovak Rarog, Rarach, and Jarog, the Indic Vrtrahan, the Armenian Vahagn, the Croatian rarov, the Lithuanian ràragas or vanagas. In particular, he notes that, "[t]o all appearances svarog' originates from the same Middle Iranian form varhagn. It is significant that precisely the seventh of the nine metamorphoses of the god-like Vereθraγna was his transformation into the mighty, fast-flying falcon vareγna... In all likelihood, besides the direct name of the Iranian hero (varhaγn), his similar-sounding, figurative appellation (varhaγn) in turn influenced the Slavic transmission" (28). Thus, whereas Perun and Veles seemed to reflect a more common Indo-European linguistic root, Svarog seems to be from a more clearly Iranian source.

Dzadzbog:

Dažbog would be "giving god", "god-giver, "god-donor". The close related word to slavic Dažd is in Avestian or east-Iranian language - dazdâ, dazda "gifts" [1]. This is particularly interesting since the Proto-Slavic word for god, *bagu (> Common Slavic *bogъ), the suffix of Dažbog's name, is argued either to be of Iranian origin (being related to Indo-Iranian etymons such as Old Persian baga, Sanskrit bhaga), or being semantically influenced by Iranian source, both being ultimately derived from PIE root *bʰag-, whose reflexes in both Slavic and Indo-Iranian came to mean both "deity" and "wealth, share"[2]. Thus, translated literally, Dažbog would be "giver of fortune".

The connection of the mythological name Svarog with the Iranian models and the simultaneous semantic similarity make it possible to widen the already striking inventory of Slavic-Iranian correspondences in religious vocabulary.





Svarog stems from the same root swar/chwar which meant in Slavic and Irano-Aryan (Avestan, Scythian, Sogdian, Sanskrit) brightness or fire.
Main deities of Zoroastrianism and Mitraism were deities of sun and fire - Ormuzd and Mitra. In Slavic religion Swarog was a solar deitry and the god of fire. Also the word Swarga means heaven in Hinduism - the concept of Swarga (heaven) is one of the concepts of Hindu mythology. Hinduism deems swarga a temporary place to enjoy the fruits of ones actions on earth...

There is a clear functional and lexical connection between Slavic and Iranian god of fire. 1000s years ago common ancestors of Slavs and Irano-Aryans must have worshipped a common deity of fire and heavens, creator of the world, which later evolved into Svarog, Ormuzd (Ahura Mazda), as well as Mitra.

The strong light-darkness, good-evil dualism of Slavic and Irano-Aryan religions:





On Slavic Indo-Aryan parallels:

http://www.iacm.bravehost.com/Yanche...do_Slavica.pdf

[Cail]

This article touches an interesting topic, but the data is doubtful, sometimes outright bullshit. Most of these are just Pan-Indo-European things, not solely Slavic and Indo-Iranian.

Like many Slavic gods he has direct Iranian antecedents, as indicated by the root svent, which has connections with the ideas of both strength and holiness in the Iranian language.

This is the same root as in English "saint" or Latin "sanctus".

The paralleles obviously concern the cult of the main solar/fire deity in both Slavs and Indo-Aryans: Swarog... Svarog stems from the same root swar/chwar which meant in Slavic and Irano-Aryan (Avestan, Scythian, Sogdian, Sanskrit) brightness or fire.

This is an obvious mistake, Swarog is a sky deity mostly. Svárgas is just "sky" in Sanskrit, later assuming the meaning of heaven (in the sky). There are cognates, for example Anglo-Saxon sweorc ("cloud"), Dutch zwerk et cetera. That root never had fire-related meanings.

Dažbog would be "giving god", "god-giver, "god-donor". The close related word to slavic Dažd is in Avestian or east-Iranian language - dazdâ, dazda "gifts"

That's not exclusive for Slavic - Indo-Iranian either . Compare Celtic "dagda", save.


Et cetera. In any case, there was no exclusive genetic relations between Slavic and Indo-Iranian, they belong to completely different branches of I-E. There are many loans though, undoubtedly.

[Jarl]

Et cetera. In any case, there was no exclusive genetic relations between Slavic and Indo-Iranian, they belong to completely different branches of I-E. There are many loans though, undoubtedly.

The number of loanwords in spiritual/religious terminology is quite high. The ebook I quoted lists a dozen or so. In addition to that you have some strikingly similar meanings and concepts Swarog - god of sun, sky, and Swarga - heaven. Central cult of a solar deity and fire. Doesn't it imply a genetic raltionship?

This is an obvious mistake, Swarog is a sky deity mostly. Svárgas is just "sky" in Sanskrit, later assuming the meaning of heaven (in the sky). There are cognates, for example Anglo-Saxon sweorc ("cloud"), Dutch zwerk et cetera. That root never had fire-related meanings.

The meaning is still similar in Sanskrit. I referred to Avestan and Sogdian:

pokrewieństwie wyrazu svarogъ ze scytyjskim (sogdyjskim) *°spàr°γ- [3] - błyszczeć, świecić się, kwitnąć [1], a dalej z irańskim (awestyjskim) chvar - światło nieba [2], słońce, oraz ze staroindyjskim svàr - blask, niebo, słońce.

The root of the word might be the same in other IE language (and why shouldnt it be?), but what I meant is that in Slavic and Aryan religion it retained its spiritual meaning. The sole fact Swarog is a solar deity of the Slavs and Swarga is used for a Hindu "heaven" is a striking parallel. What about bog and raj?



What do you mean they belong to "completely" different IE branches? They both belong to the Satem branch and share a recent common paternal ancestry. In this way, the Balto-Slavic branch is much closer to Irano-Aryan, than to Germanic or Celto-Italic for instance.

[Cail]

--Statement: in case someone is not familiar with linguistical terminology, "genetic relation" does not mean relation by blood of respective speakers, but a genetic relation of languages themselves (languages descending from a common proto-dialect). I thought there might arise some misunderstandings from this.--

What do you mean they belong to "completely" different IE branches? They both belong to the Satem branch and share a recent common paternal ancestry.

Satem is not a branch, but an isogloss. It's an areal, not a genetic feature. The idea of two separate "Satem" and "Centum" branches is long since outdated, modern linguistics says that there is a process of Satemisation that occurs independently (or as an areal thing) to I-E. languages. Satemisations have been observed in historical time too.

For example, Latin is a Centum language (in fact, the very definition of Centum), but modern Italian is Satem, and the first hints of Satemisation can be seen already in the Late Vulgar Latin. Also, Germanic languages in general are Centum, and so was the Anglo-Saxon, while modern English is strongly Satemised (it is said that complete Satemisation was stopped by the advance of literary norms).

In this way, the Balto-Slavic branch is much closer to Irano-Aryan, than to Germanic or Celto-Italic for instance.

"In this way" means that they share some areal features and influenced each other. The same as, for example, modern Romanian, as a part of Balkanic Sprachbund, shares quite a few areal features with, for example, Greek (or Bulgarian, Albanian etc), and numerous loans, but genetically they are not particularly related (outside I-E. grouping).

Balto-Slavic is a part of North-Western IE branch (Germano-Balto-Slavic, possibly also Thracian and Illyrian belong here), next closest relation is South-Western (Italic and Celtic). Indo-Iranian belongs to the Eastern IE branch, together with Armenian and Greek (and some other extinct languages, like Phrygian etc). Armeno-Graeco-Aryan connection is quite strong, earliest examples of archaic Greek and contemporary Avestan and Sanskrit still bear strong resemblance.

What about bog and raj?

Raj is most likely a direct loan from ancient Iranian, virtually unchanged in its form (avest. rā́у). Slavic development of this I-E. root would've been different. "Bog" is not, it's a true cognate. But this does not indicate any particular relation. I can name you dozens of exclusive cognates between any two I-E. sub-branches. Cognates are preservation of common I-E. legacy, while the genetic relation (development from a common proto-dialect) is decided by common innovations. Of these, Balto-Slavic and Indo-Iranian share none, except for significantly later mutual influences.

The number of loanwords in spiritual/religious terminology is quite high. The ebook I quoted lists a dozen or so. In addition to that you have some strikingly similar meanings and concepts Swarog - god of sun, sky, and Swarga - heaven. Central cult of a solar deity and fire. Doesn't it imply a genetic raltionship?

Nope, it doesn't. Religion and cult are loaned very easily, needless to say (all of modern Europe following a Semitic deity...). Though it's likely not the case here, these meanings are unrelated at all.

Again, Svarog was not a Solar god, or a god of fire. You're mistaking him for Svarožič, another name of Dažbog (who is Svarog's son). Dažbog is a solar/fire deity, while Svarog is a sky god, his name obviously showing this (I-E. root for sky).

While Indo-Iranian svarga (heaven) is just "sky" assumming the role of heaven. It's a very natural development, for example modern Christians also often use this metaphor.

These two meanings are actually unrelated. Ok, for example, imagine that there would be a Sky god with the name "Niebiesny". At the same time, followers of a different religion refer to their heavens as "niebiosa" (as they actually do now). The name of the god and the word for heavens are obviously related, but are not related semantically. One is an assumption of "domain power" as a name, the other is a metaphor (sky=heaven). And this root is not exclusive to B-S. and I-I. either, there are cognates in old Germanic languages for example.


And the central Sky god himself is a very common I-E. feature, nearly all Indoeuropeans have him. Zeus and Jupiter being the most well known examples.

[Cail]

share a recent common paternal ancestry

This is in no way an indication of common linguistical/cultural ancestry. For example, this same R1a is strongly prevalent among Kyrgyz, Uighur et cetera, who otherwise share nothing with Balto-Slavs or Hindus.

American Negroes are predominantly African paternally, but Germanic linguistically and follow a Semitic religion.

[Jarl]

This is in no way an indication of common linguistical/cultural ancestry. For example, this same R1a is strongly prevalent among Kyrgyz, Uighur et cetera, who otherwise share nothing with Balto-Slavs or Hindus.

American Negroes are predominantly African paternally, but Germanic linguistically and follow a Semitic religion.

But I am not really saying anything of myself. I am just quoting the book which says Slavic religion was close to Iranian. That's all. I don't think they sucked it out of nowhere coz the argument of early Iranian influence over Slavic religion is quite predominant in Polish literature on the subject.

This is in no way an indication of common linguistical/cultural ancestry. For example, this same R1a is strongly prevalent among Kyrgyz, Uighur et cetera, who otherwise share nothing with Balto-Slavs or Hindus.

American Negroes are predominantly African paternally, but Germanic linguistically and follow a Semitic religion.

Genetic affinity indeed is a better indication of linguistic affinity than the lack of it. Particularly in patriarchal societies. Of course the culture of Indo-Iranians is essentially that of steppe herders not farmers, however does this in some way undermine the fact that there are lexical parallels between Slavic and Iranian religions?

Nope, it doesn't. Religion and cult are loaned very easily, needless to say (all of modern Europe following a Semitic deity...). Though it's likely not the case here, these meanings are unrelated at all.

Again, Svarog was not a Solar god, or a god of fire. You're mistaking him for Svarožič, another name of Dažbog (who is Svarog's son). Dažbog is a solar/fire deity, while Svarog is a sky god, his name obviously showing this (I-E. root for sky).

While Indo-Iranian svarga (heaven) is just "sky" assumming the role of heaven. It's a very natural development, for example modern Christians also often use this metaphor.

First of all I do not think that the precise functions of Swarog and Swarozyc - or their relation, have been ever well documented. In fact they both can represent the same deity from two ends of Slavdom. Why you assume Swarog =/= Swarozyc?

Secondly, if Swar means heavens then dont you contradict yourself a bit saying his original function/meaning was that of fire?

These two meanings are actually unrelated. Ok, for example, imagine that there would be a Sky god with the name "Niebiesny". At the same time, followers of a different religion refer to their heavens as "niebiosa" (as they actually do now). The name of the god and the word for heavens are obviously related, but are not related semantically. One is an assumption of "domain power" as a name, the other is a metaphor (sky=heaven). And this root is not exclusive to B-S. and I-I. either, there are cognates in old Germanic languages for example.


And the central Sky god himself is a very common I-E. feature, nearly all Indoeuropeans have him. Zeus and Jupiter being the most well known examples.

Anyway I am not certain what you meant... If I understood correctly then Swarga and Swarog are two words with "unrelated meaning". Is this what you are trying to say? If so then you deny the Swarog-Swarga parallel.

Raj is most likely a direct loan from ancient Iranian, virtually unchanged in its form (avest. rā́у). Slavic development of this I-E. root would've been different. "Bog" is not, it's a true cognate. But this does not indicate any particular relation. I can name you dozens of exclusive cognates between any two I-E. sub-branches. Cognates are preservation of common I-E. legacy, while the genetic relation (development from a common proto-dialect) is decided by common innovations. Of these, Balto-Slavic and Indo-Iranian share none, except for significantly later mutual influences.

Well then if raj is a loanword then there was some common base in the spirituality of those people. Here is the list of iranian loanwords collected from some literature by one Polish amateur:


Zapożyczeń irańskich jest przypuszczalnie sporo. Za takowe uchodzą przede wszystkim terminy związane z religią:

•*bogъ ‘bóg’ (por. aw. baγa ‘pan, bóg’ wobec skr. bhagas ‘dostatek, szczęście’, bhajate ‘rozdziela’, gr. phageĩn ‘jeść, pożerać’);
•*divъ ‘dziw’ (por. aw. daēva ‘zła istota, demon’ wobec skr. devas ‘bóg’, łac. deus, litew. diẽvas itd.);
•*gatati ‘wróżyć, przepowiadać, gadać’ (por. aw. gāθā ‘hymn religijny’; stąd też *gaslo ‘hasło’);
•*mogyla ‘mogiła’ (por. aw. maγa ‘szczelina w ziemi, jama’);
•*nebo ‘niebo’ (por. aw. nabah ‘niebo, atmosfera’ wobec skr. nabhas ‘mgła, obłok’, gr. néphos ‘chmura’);
•*rajь ‘raj’ (por. aw. rāy ‘bogactwo, szczęście’);
•*svętъ ‘święty’ (por. aw. spənta ‘święty’, wedyj. śvāntás ‘pomyślny’);
•*vatra ‘watra, święty ogień’ (por. aw. ātar ‘ogień’, skr. átharvā ‘czciciel ognia’);
•*zъlъ ‘zły’ (por. oset. æwzær ‘zły’, aw. zūrah ‘niesprawiedliwość’, skr. hvalati ‘potyka się, zatacza się’);
a także:

•*aščerъ ‘jaszczur’ (być może ze słowa spokrewnionego z perskim aždār ‘smok’, aw. ažiš dahāka, por. tutaj);
•*čaša ‘półkolista miseczka, czasza’ (por. skr. caṣakas ‘kubek’; prawdopodobnie jednak odziedziczone z *kēusjā);
•*gunja ‘sukno, odzież z sukna, siermięga, gunia’ (oset. γun ‘wełna’, stper. gaunyā ‘kolorowa’, aw. gaōna ‘włos, maść, kolor’);
•*gъpanъ, *žьpanъ ‘pan’ (stczes. hpán; stper. *gu-pāna ‘nadzorca bydła’, sarmackie ‘zastępca władcy’);
•*kotъ, *kotьcь ‘kojec, drewniane pomieszczenie dla zwierząt’ (por. aw. kata- ‘jama, piwnica’, npers. kad ‘dom’, por. *xata);
•*patriti ‘patrzyć’ (aw. pāθrāy ‘chronić’; wyraz ten może być też odziedziczony, por. niem. Futter ‘pasza’, sgn. fuotar, orm. haurán ‘stado’);
•*radi ‘dla’ (por. ros. ради oraz stpers. rādiy, poimek o tym samym znaczeniu, pokrewne skr. rādhas ‘łaska, błogosławieństwo’);
•*slovo ‘słowo, opowieść’ (por. aw. sravah ‘słowo, nauka’ wobec znaczenia ‘sława’ w innych językach, jak skr. śravas, gr. kléos);
•*sobaka ‘pies’ (por. aw. spaka, śr.-irań. *sabāka, pokrewne skr. śvā, dop. śunas, gr. kýōn, dop. kynós; por. etymologia turkijska);
•*sormъ ‘srom, wstyd’ (por. aw. fšarəma ‘wstyd’ wobec znaczeń stisl. harmr, sgn. har(a)m ‘troska, zmartwienie, szkoda, uraz’, łot. sērmelis ‘strach’, podobno także litew. šarmà ‘szron’);
•*soxa ‘socha, gałąź, podpora’ (por. npers. šāχ, skr. śākhā; o zapożyczeniu miałoby świadczyć -x-; por. też sgn. suohha ‘socha’);
•*šьdlъ ‘szedł’, por. niżej *xoditi;
•*toporъ ‘topór’ (por. stirań. *tapara, nper. teber);
•*xata ‘chata’ (por. aw. kata ‘dom, jama’, być może raczej z substratu przedindoeuropejskiego lub z ugrofińskiego);
•*xoditi ‘chodzić’ (nieobjaśnione x-; poza tym IE *sod-, skąd gr. hódos ‘droga’, zgodnie z regułą Wintera powinno dać w słow. **sad-);
•*xorna ‘zboże, pożywienie, ochrona’ (bułg. xorna ‘zboże’, por. aw. xvarəna ‘żywność’);
•*xvostъ ‘chwost, ogon, bicz’ (por. aw. xvasta ‘młócony’);
•*xъmelь ‘chmiel’ (por. aw. haōma, skr. soma ‘napój ofiarny’; bardziej prawdopodobna etymologia turkijska).


First part contains quite a few loanwords referring to the spirituality. He also names few similarities in grammar between Ossetian and Slavic:

Na historyczne związki słowiańsko-alańskie (sarmackie, irańskie) wskazują także zbieżności gramatyczne. W osetyńskim (wywodzącym się od języka Alanów), podobnie jak w słowiańskim, istnieje kategoria aspektu wśród czasowników, a przedrostki są używane do tworzenia czasowników dokonanych od niedokonanych. Podobne jest użycie enklitycznych zaimków osobowych, a także użycie dopełniacza do wyrażania niektórych rodzajów dopełnienia bliższego.

As for cult of solar deity - how would you respond to those arguments:



and that one:






Here is a webpage devoted to Balto-Slavic-Indo-Iranian vocabulary:

http://grzegorj.private.pl/lingwpl/slowindoeuro2.html

Słownictwo bałtosłowiańsko-indoirańskie
Łatwo znaleźć odpowiedniości bałtosłowiańsko-indoirańskie, które prawdopodobnie są liczniejsze nawet niż bałtosłowiańsko-germańskie, choć gorzej poznane. Mamy tu więc:

1) izoglosy bałtosłowiańsko-indoirańskie (pośrednio popierające tezę o pokrewieństwie BS); niektóre mają nawiązania w innych językach IE:

•*a – litew. õ – skr. āt ‘potem, i, tak’, aw. āat;
•*avě ‘na jawie; jawnie, jasno, otwarcie’ – litew. ovyje ‘na jawie’ – skr. āvíṣ ‘otwarcie, jawnie’, aw. āviš;
•*azьno ‘kozia skóra’ – litew. ožìnis ‘kozi, koźli’ – skr. ajína n ‘skóra’;
•*ba – litew. ba ‘oczywiście’ – aw. bā partykuła wzmacniająca;
•*bez (przyimek) – łot. bez, litew. bè – skr. bahis ‘na zewnątrz’;
•*čadъ, *kadъ ‘dym, czad’, *kaditi – prus. accodis ‘wędzarnia’ – skr. kadru- ‘brązowy’;
•*čarъ, *čara ‘magia, gusła, czary’ – litew. kẽras ‘czary’ – aw. čārā- ‘środek (pomocniczy)’ (od kar- ‘robić’; brak w ind., formy słow. i irań. są identyczne, podczas gdy bałt. różni się iloczasem);
•*čisti, *čьtǫ ‘czytać, poważać’, *čitati, *ščitati ‘liczyć’, ukr. citátysja ‘nudzić, męczyć’ – litew. skaitýti ‘liczyć, czytać’ – skr. cétati ‘myśli, poznaje, rozumie’, aw. čikiθā̊ ‘przemyślany, rozważony’;
•*čьrnъ ‘czarny’ – prus. kirsnan – skr. kr̥ṣṇá-;
•*desnъ ‘prawy’ – lit. dẽšinas – skr. dakṣina-, aw. dašina-;
•*griva ‘grzywa’ – łot. griva ‘ujście rzeki’ – skr. grīvā́- ‘kark, szyja’, aw. grīvā- ‘kark’;
•*klěsnǫti ‘zacisnąć (kleszczami)’ – litew. klìšė ‘kleszcze raka’ – skr. klíśṇā́ti- ‘dokucza, męczy’, klḗśa- ‘ból, dolegliwość’;
•*kortь, *kortъ ‘raz, -kroć’ – litew. kar̃tas ‘raz’, dù kartùs ‘dwa razy, dwakroć’, kártis ‘szereg’ – skr. sakr̥t ‘jeden raz’, kr̥tvas ‘t.s.’;
•*kupa ‘kupa, sterta’ (w łużyckich ‘wzgórze’) – litew. kaũpas ‘kupa’, kúopa ‘grupa ludzi’ (*kōp- < *kōup- < *kouHp- z zanikiem -u-) – stpers. kaufa- ‘grzbiet górski’ (IE *koupH-; brak w ind., uderza zbieżność znaczeń irań. i słow.; por. też ang. heap ‘kupa, stos’, niem. Haufe < *koub-);
•*kyša ‘kiszka’ – litew. kūšỹs, łot. kũsis, kũsa ‘kobiece włosy łonowe’, litew. kiaũšis ‘jądro’ (anat.), káušas ‘czerpak’ – skr. kukṣí- ‘brzuch, łono, wklęsłość’, kóśa- ‘zbiornik, skarbiec, pochwa’;
•*kъrnъ ‘okaleczony’ (ros. kórnyj ‘niski’) – łot. dial. kuorns ‘głuchy’, litew. kur̃čias, kurlas – skr. kīrṇá- ‘skaleczony’, karṇá- ‘z obciętym uchem’, aw. karəna- ‘głuchy’, oset. kur-æf-cæg ‘mający krótką szyję’;
•*mě́sto ‘miejsce’ (akut), *město ‘miasto’ (cyrkumfleks, por. czes. místo ‘miejsce’ : město ‘miasto’) – litew. maĩstas ‘żywność’ (ale *mintō ‘mieszkam’) – aw. maēθana- ‘mieszkanie, dom bogów i ludzi’ (brak w ind.);
•*mosъ-, *moso- być może widoczne w ros. mosólitʹ ‘dokuczać, usilnie prosić’, głuż. mosćić so, mosćeć so ‘roić się’ (*mosъtъ ‘rój’) – litew. mašóju, -ti ‘spłodzić dziecko’, mãšalas ‘komar’, mãkatas ‘meszka’ (z rozwojem kentumowym), łot. masalas ‘giez’ – skr. maśáka- ‘bolimuszka, komar’, mákṣ-, mákṣā, makṣikā ‘mucha, pszczoła’, aw. maxśī ‘mucha, komar’ (zob. także o innych nazwach muchy);
•*nikъ(to), *ničь(to) ‘nikt, nic’ (formy bez -to w strus. i słoweń.) – litew. niẽkas ‘nikt, nic’ – aw. naēčiš ‘żaden’, naēčit ‘nic’ (brak w ind.);
•*otъlěkъ ‘pozostałość, reszta’ (w scs.) – litew. ãtlaikas ‘t.s.’ – skr. atirḗka- ‘resztki, szczątki’ (dokładny odpowiednik; rdzeń PIE *loikʷ-);
•*pazduxa ‘pacha’ (słoweń. pȃzduxa, poza tym *pazuxa) – wsch.łot. pazuse – skr. dṓṣ-, dōṣṇá- ‘przedramię, dolna część przedniej kończyny zwierzęcia’, aw. daoš- ‘ramię, bark’ (w BS *pōs ‘przy’);
•*paža ‘ramię’ (czes. paže), *paxa, *paxy ‘pachwina’ – łot. paksis ‘róg domu’ – skr. pákṣa- ‘ramię, skrzydło’, pakṣas- ‘bok, bark, połowa’, pājasya- ‘pachwina’ (łac. pectus ‘pierś’ jest nieco bardziej odległe semantycznie i morfologicznie);
•*pьrsь ‘pierś’ – litew. dial. pìršys (pl.) ‘przednia część końskiej piersi’ – skr. párśu- ‘żebro; wygięty nóż’, aw. parəsu- ‘żebro’, pərəsu- ‘bok, żebro’, oset. fars ‘strona, okolica’;
•*ritь ‘rzyć, tyłek’ (ale także strus. ‘kopyto’) – litew. ríetas ‘udo, lędźwie, szynka’ – pers. rit ‘tyłek’ (bez ind., ale jest w orm. eri, por. niżej);
•*sirъ ‘sierota’ – litew. šeirỹs ‘wdowiec’, šeirė͂ ‘wdowa’ – aw. saē ‘sierota’ (bez ind.; IE *orbho- przyjęło w słow. znaczenie ‘niewolnik’);
•*sivъ ‘siwy’ – litew. šývas ‘biały, siwy (o maści konia)’ – skr. śyāvá- ‘ciemny, ciemnobrązowy’, aw. syāva- ‘czarny’;
•*sórka, *svórka ‘sroka’ (ros. soróka, scs. svraka, serb. svrȁka) – litew. šárka, prus. sarke – skr. śārikā ‘sroka indyjska’ (por. też nazwy innych ptaków w innych językach satəm: orm. sareak ‘szpak’, alb. sorrë ‘wrona’ < *ḱwērnā);
•*svętъ ‘święty’ – litew. šveñtas ‘t.s.’ – aw. spənta- ‘t.s.’ (bez ind., IE *ḱwen-, por. germ. *xunsla- ‘ofiara’, np. w gockim hunsl-);
•*sъčetь ‘szczecina; szczotka; szczeć’ – litew. šùkos (pl.) ‘grzebień’, łot. suka ‘szczotka, zgrzebło, czesak’ – skr. śūka- ‘żądło, ość kłosa’, aw. sūkā- ‘igła’;
•*tъščь ‘czczy, pusty, błahy, daremny’, scs. sъtъsnǫti ‘zirytować się’, czes. stesknouti se ‘poczuć smutek’, stesknouti si ‘skarżyć się’ – litew. tùščias ‘pusty’, łot. tukš ‘wolny, pusty, czczy’ – skr. tucchá-, tucchyá- ‘pusty’, aw. tusən ‘tracą równowagę’, baluczi tusag ‘zgubić się’;
•*větъ ‘rada’, *větje ‘zjazd, wiec’ – lit. dial. vaitenù ‘osądzam’, prus. waitiāt ‘mówić’ – aw. vaēθ- ‘sądowy’, vaēθā- ‘wyrok’ (bez ind.);
•*xudъ ‘chudy, biedny, mizerny’ – litew. skaudùs ‘kruchy; bolesny; rzęsisty; skory’ – skr. kṣudrá- ‘drobny, niski’, kṣódati ‘kruszy, ubija, rozciera, druzgocze’; możliwe też zestawienie z skr. kṣodhuka- ‘głodny’, kṣudhyati ‘głoduje’;
•*zъlъ ‘zły’ – litew. atžū́las, atžūlùs ‘szorstki, grubiański, chamski’, įžū́las ‘natrętny, bezczelny’ – oset. æwzær ‘zły’, zūl ‘krzywy’, aw. zūrah ‘niesprawiedliwość’, skr. hvalati ‘potyka się, zatacza się’; tylko w słow. i irań. znaczenie ‘zły’, może wynik zapożyczenia semantycznego;
•*žьrti (*žьrǫ) ‘składać ofiarę’ (stąd żertwa) – prus. girtwei ‘wychwalać’, litew. gìrti, giriù ‘chwalić, sławić’ – oset. arğawun ‘odprawiać nabożeństwo’, aw. gar- ‘pochwała’, aibigərənte ‘chwali’, skr. gr̥ṇāti, gr̥ṇíte ‘śpiewa, sławi’ (w słow. i częściowo irań. znaczenie religijne);
2) izoglosy wyłącznie słowiańsko-indoirańskie (bez bałtyjskich):

•*baviti ‘bawić’, pierwotnie ‘powodować trwanie’ – skr. bhāvayati ‘stwarza, ożywia’;
•*bogъ ‘bóg’ – awestyjskie baɣa, staroperskie baga ‘pan, bóg’; wyraz ten jest również epitetem pomniejszych bóstw w skr. – bhaga-; w indoirań. znaczy też ‘udział, dola, bogactwo’; wyraz ten może być zapożyczony;
•*bolgъ ‘błogi, przyjemny, miły’ (ros. bólogo, scs. blažiti ‘błogosławić’, pol. błagać, stpol. błogać, zmieszane z błahy) – aw. bərəg- ‘rytuał religijny; hołdować, witać’, skr. Bŕ̥has-páti ‘pan modlitwy i pobożności’; łączenie tego wyrazu z PIE *bhelg- ‘świecić, jaśnieć’ (skr. bhárgas- ‘promieniująca jasność’, łotew. bal͂gans ‘białawy’) jest niesłuszne, gdyż wówczas w słow. mielibyśmy intonację akutową (reguła Wintera);
•*briti, *brьjǫ ‘przycinać, golić’ (por. brzytwa) – aw. pairibrīnənti ‘obcinają naokoło’, skr. brīṇánti ‘okaleczają’ (por. też trac. brilṓn ‘golibroda’);
•*burьnъ ‘burzliwy, burzowy’ (ros. burnyj) – skr. bhū́rṇiḥ ‘wściekły, gniewny’ (nadto orm. buṙn ‘burzliwy, gwałtowny’ – w innych językach IE również istnieją podobne wyrazy, ale nigdzie poza tym nie ma formy i znaczenia takich jak w porównywanych grupach);
•*čajiti sę ‘czaić się’ – skr. cāyati ‘zauważa, spostrzega, troszczy się’;
•*čьstь ‘cześć, szacunek’ – skr. cítti- ‘myślenie, zrozumienie’, aw. čisti- ‘t.s.’ (derywat od *čisti, por. wyżej);
•*divъ ‘zły duch, demon’, divъjь ‘dziki’ (por. pol. dziwożona) – aw. daēva, stpers. daiva- ‘demon’; pokrewne wyrazy w bałtyjskim, indyjskim i w innych językach IE mają znaczenie ‘bóg’ (np. litew. diẽvas); wyraz ten może być zapożyczony;
•*dьržěti ‘trzymać, dzierżyć’ – aw. dražaite ‘trzyma, ma przy sobie’ (w innych językach znacznie jest inne, zob. niżej);
•*gajati ‘krzyczeć, krakać’ (w strus.) – skr. gā́yati, gā́ti ‘śpiewa’ (por. reduplikowane toch. A kāk ‘krzyczał’);
•*gatati ‘przepowiadać, wróżyć’, stpol. gatać ‘rozmawiać, rozważać’, por. gadać – skr. gā́thā- ‘pieśń, werset’, aw. gāθā ‘pieśń religijna’ (derywat od poprzedniego; w irań. i słow. związek z magią); wyraz ten może być zapożyczony;
•*gojь ‘pokój, pomyślność’ – aw. gaya- ‘życie, żywot’, w skr. znaczenie nieco inne: gáya- ‘domostwo, gospodarstwo’, poza tym nieznane;
•*goldъ ‘głód’ – skr. gárdha- ‘chciwość’, aw. gərəða- ‘chciwy’ (por. też skr. gr̥dhra-, aw. gərəða- ‘śpieszny’); por. niżej *žьlděti;
•*jędrъ ‘silny, jędrny’ (oraz *jędro ‘pestka, jądro’) – aw. indra- ‘Indra’, skr. índra- ‘silny; Indra’, indriyá- ‘moc; potencja’; wyraz ten znany też w toponimii bałt. (Indus, Indura, Indra, Indrajà, Indrica) oraz w gr. hadrós ‘bujny, dojrzały, silny, krępy’ < IE *jn̥dro-;
•*kajati ‘powodować, że ktoś się kaja, karać, obwiniać’ – aw. kāy- ‘odpłacać, pokutować, pomścić, karać’ (podobna forma i znaczenie);
•*kotъ, *kotьcь ‘kojec, drewniane pomieszczenie dla zwierząt’ – aw. kata- ‘jama, piwnica’, npers. kad ‘dom’ (może pożyczka z irań.);
•*kъn ‘ku’ – skr. i aw. kam, podobnie jak w słow. łączące się z dat.;
•*Mara ‘demon śmierci’ (por. też pol. Marzanna, czes. Mařena) – skr. māra- ‘śmierć, zaraza; diabeł, zły’ (od rdzenia *mor- z wzdłużeniem);
•*nebo, gen. *nebese ‘niebo, przestrzeń powietrzna, miejsce przebywania bogów’ – aw. nabah- ‘t.s.’, (także het. nepiš ‘t.s.’); poza tym w IE wszędzie występuje znaczenie ‘chmura’ lub ‘mgła’; wyraz ten może być zapożyczony;
•*niščь ‘biedny’ (stpol. niszczotny) – skr. níṣtya- ‘obcy’;
•*nьznǫti i *nizati, *nižǫ ‘przebijać, przekłuwać’ (tu być może też *nožь ‘nóż’) – skr. níkṣati ‘przedziurawia’, aw. naēza- ‘ostrze’;
•*obačiti ‘zobaczyć’ (pol. baczyć wtórne z fałszywego podziału ob-aczyć) – aw. aiwyāxšaya- (*abi-ākšaya-), derywat od oko;
•*ovъ ‘ów, ten’ (w polskim zachowane pierwotne znaczenie oddalenia) – skr., aw., stpers. ava- ‘tamten, ów’;
•*patriti ‘patrzyć’ – aw. pāθrāy ‘chronić’; wyraz ten może być zapożyczony;
•*pěsъkъ ‘piasek’ – skr. pāṁsú-, pāṁsuká- ‘kurz, piasek’, aw. pąsnu- ‘t.s.’;
•*pisati,*pišǫ ‘pisać’ – sper. nipištaniy ‘t.s.’; takie znaczenie tylko w słow., irań. i toch., poza tym ‘malować’ (także w pol. pisanka);
•*piskъ ‘zawiązek pióra u pisklęcia’, czes. pisk (pokrewne: pisklę) – skr. picchá- ‘sterówka, pióro ogonowe’;
•*pitvati, *pitvajǫ ‘ciąć tępym nożem’ (zachowane w pol. dial. pitwać) – aw. pōiθva- od *paitwa- ‘kruszyć’;
•*pьrkati ~ *pъrkati ‘parzyć się (o kozach)’, czes. prkati ‘śmierdzieć jak cap’, s-ch. pȑč ‘kozioł, cap’ – skr. upaparcana- ‘spółkowanie’;
•*radi, *radьma ‘dla, z powodu’ – stpers. rādiy ‘t.s.’, w obu wypadkach postpozycja z gen.; wyraz ten może być zapożyczony;
•*sanъ ‘godność, dostojeństwo, urząd’ – skr. sā́nu- ‘wierzchołek, wysokość, powierzchnia’ (wyraz słow. może być pożyczką turkijską);
•*slovo ‘słowo, opowieść’ – aw. sravah ‘słowo, nauka’; poza tym znaczenie ‘sława’; wyraz ten może być zapożyczony;
•*sormъ ‘wstyd’ (stpol. srom) – aw. fšarəma-, npers. šarm, osetr. æfsærm; w germ. inne znaczenie, np. sisl. harmr ‘zmartwienie’;
•*stepь ‘step’ (pierwotnie rodzaj żeński) – oset. tæpæn ‘płaski’;
•*sъdorvъ ‘zdrowy’ (dosłownie ‘jak dąb’) – stpers. duruva-, aw. druwō- ‘t.s.’, od IE rdzenia *deru- ‘dąb’, np. skr. sudrú- ‘dobre drewno’;
•*šibati, *-ajǫ ‘chłostać’, tu też pol. szybki – skr. kṣipáti ‘rzuca’, kṣiprá- ‘szybki’, aw. xšviwra-, xšōiwra- ‘szybki, biegły’ (IE *ksib- ~ *ksip-; wahania spółgłoski także w stpol. szyp, szyb ‘strzała, dziryt’);
•*šujь ‘lewy’ (por. pol. szuja) – skr. savyá- ‘lewy’, aw. haoya- ‘t.s.’ (IE *seujo-);
•*šúrьjь ‘szurzy, brat żony’ – skr. syālá- ‘brat żony’ (IE *sjeuH-rjo-; istnieją też nieprzekonujące próby innych etymologii);
•*tajati, *tajǫ ‘tajać, topnieć’ – oset. tʿajun ‘t.s.’;
•*tęgnǫti ‘ciągnąć’, *tǫžiti ‘naciągać’, *tęžiti ‘ciążyć’ – aw. θanǰaya- ‘ciągnąć, naciągać łuk’, oset. tʿynjyn ‘rozciągnąć’;
•*trъvati ‘trwać’ – aw. taurvaya- ‘pokonać, uporać się’, skr. tū́rvati ‘pokonuje, zwycięża’;
•*tъlkъ ‘tłumacz; tłumaczenie, sens’ (ros. tolk ‘znaczenie, sens’) – skr. tarkáyati ‘przypuszcza, zastanawia się’, tarka- ‘rozmyślanie’;
•*vertenъ, *vertenjь ‘miara długości’ (w dial. brus., ukr., błg. i s-ch.) – mitanni-aryjskie aikavartana ‘jeden obrót’, skr. varatana- ‘obrót’;
•*vertmę ‘obrót, czas’ – skr. vártman- ‘koleina’, por. poprzednie;
•*volsъ ‘włos’ – aw. varəsa- ‘włos, sierść’;
•*voržiti ‘wróżyć, szkodzić magią’ – ormuri waž ‘rzucać uroki’ (*warz-), oset. warz- ‘kochać’; w słow. rozwój kentumowy;
•*xyba ‘błąd, brak, niedostatek’, *xybotati ‘chwiać, chybotać’ – skr. kṣóbhate ‘drży, chwieje się, jest zdenerwowany’, aw. xšaob- ‘wpadać w irytację’ (postać słowiańska reprezentuje postać IE *ksūbh-);
•*želdь, *želdica ‘marznący deszcz’ (scs. žlědica, stpol. żłódź) – npers. žāla (*žalda) ‘grad, szron’ (w gr. khálaza inny stopień wokalizmu);
•*žьlděti, *žьldjǫ, *žьldiši ‘pożądać, pragnąć’ – skr. gr̥̄dhyati ‘jest chciwy, żąda’; por. wyżej *goldъ;
•przyrostek -ota, np. czarnota (dziś raczej czarność, czerń) – skr. kr̥ṣṇatā (dokładny odpowiednik semantyczny i formalny);
3) izoglosy wyłącznie bałtyjsko-indoirańskie (bez słowiańskich); podane przykłady mogą być zapożyczeniami:

•litew. dúona ‘chleb’ – irań. *dāna- ‘ziarno, zboże’, skr. dhāna-;
•litew. javaĩ ‘zboże’ – aw. yava- ‘ziarno’;
•prus. keutaris ‘gołąb’ – pers. kabūtar-;
•litew. miẽžis ‘jęczmień’ – irań. *maiz- ‘siać nasiona’;
•litew. svíestas ‘masło’ – aw. xšvid- ‘mleko’.

What do you think? Author conlcudes that they probably are more numerous than Balto-Slavic and Germanic common vocab.





Author then moves to conlusions:

Oto kilka wniosków płynących z przedstawionych w artykule rozważań:

1) Najbliższą grupą dla słowiańskiego jest grupa bałtyjska, zarówno pod względem leksykalnym jak i gramatycznym. Jest to wreszcie grupa, którą łączy ze słowiańskim najwięcej cech fonetycznych (np. opozycja twarda spółgłoska – miękka spółgłoska, pierwotnie obecność intonacji sylabowych). Wniosek – wbrew niektórym niedowiarkom, którzy nie mają w zwyczaju uzasadniać swoich tez, języki słowiańskie i bałtyjskie stanowiły kiedyś jedność. Nie wnikam tu, czy niegdysiejszy język bałtosłowiański rozpadł się w pewnym momencie na bałtyjski i słowiański, czy też może Słowianie to niejako jedna z gałęzi Protobałtów, która uzyskała językową odrębność, np. w wyniku najazdu irańskich Sarmatów (hipoteza ta wygląda dość atrakcyjnie i zgodna jest z legendami, które, jak mówią, niosą ziarno prawdy).

2) Języki bałtosłowiańskie wykazują wyraźne zbieżności leksykalne z innymi językami satəm, zwłaszcza z indoirańskimi. Pozostałe, tj. albański i ormiański, podległy tak silnym wpływom nieindoeuropejskiego substratu (języka, na który się nałożyły), że trudno już dziś cokolwiek wnioskować na temat ich niegdysiejszych pokrewieństw czy leksyki (np. tylko stosunkowo mały odsetek słów ormiańskich ma ustaloną jakąkolwiek etymologię). Tym bardziej nie sposób przeprowadzić analizy języków wymarłych, jak tracki, które są po prostu poznane bardzo wyrywkowo. Wyraźne podobieństwo dobrze poznanych i mało zmienionych języków satəm świadczy, że cała ta grupa wywodzi się z jednego wspólnego prajęzyka.

... listing Baltic as the lingustically closest family to Slavic, and then the Indo-Iranian family. What do you think?


Interestingly he also believes Indo-Aryans could have been orignially closer to Slavs than Iranians and also that Slavs remained in the Indo-European heimet for the longest time:

6) Ponieważ w językach słowiańskich najmniej jest trudnych do zetymologizowania pożyczek przedindoeuropejskich (zwłaszcza takich, których nie byłoby i gdzieś indziej), założyć należy, że ta właśnie grupa najdłużej pozostawała w praojczyźnie Indoeuropejczyków. Radiacja języków satəm nastąpiła chyba dopiero wtedy, gdy większość języków kentum zajęła już swoje historyczne siedziby. Pewne przesłanki (np. nazwy geograficzne) sugerują, że Indowie byli pierwotnie bliższymi sąsiadami przodków Słowian niż Irańczycy, jednak potem to oni dotarli dalej na wschód. Związki leksykalne czy semantyczne irańsko-słowiańskie to już wynik ich późniejszego sąsiedztwa.