Haal zachte ‘g’ uit het verdomhoekje!

[The Lawspeaker]

Pascal Cuijpers - Docent en publicist
Opinie 22 november 2015


Haal zachte ‘g’ uit het verdomhoekje!

Anno 2015 is de tolerantie ten opzichte van Limburg, de meest veelzijdige provincie van ons land nog steeds van een schrijnend laag - en vooral lacherig - niveau

“Of je kunt gewoon accepteren dat Griekenland absoluut niet competitief is. In de VS heb je Florida, ook hopeloos met al die ouderen. Daar moet geld bij. Wij hebben Limburg…”

Tijdens een interview geeft Jesse Frederik (economiejournalist voor De Correspondent) zijn mening over de situatie in Griekenland. Zonder enige nuancering gooit hij zijn ongefundeerde mening eruit, met betrekking tot de provincie Limburg.

Een interessante uitspraak die mij, als getogen maar niet geboren Limburger, verbaasde en aanspoorde om het stuk verder te lezen, wachtende op een uitleg van zijn kant over de schijnbare afgunst jegens Limburg. Deze uitleg kwam echter helaas niet meer.
Het is een sprekend voorbeeld van een nietszeggende antipathie tegen een stukje Nederland, dat met zo’n 1,2 miljoen inwoners ver buiten het habitat van deze journalist valt. Mij fascineert vooral de vraag, waar deze insinuerende zin opeens vandaan komt, in een betoog dat verder uitsluitend over de financiële Griekse malaise gaat. Het blijft in de context van het verhaal dan ook gissen naar een plausibel antwoord. Al zal dit hoogstwaarschijnlijk gebaseerd zijn op een mengeling van vooroordelen, grootspraak en heldhaftigheid op het niveau van een ‘meeloper’ tijdens een pesterijtje.

Want laten we elkaar niets wijsmaken; anno 2015 is de tolerantie ten opzichte van de meest veelzijdige provincie van ons land nog steeds van een schrijnend laag – en vooral lacherig – niveau. In een column van de Limburgse L1-presentator Jo Cortenraedt, komt pijnlijk naar voren hoe bijvoorbeeld Limburgs exportproduct nummer 1, André Rieu, telkens zijn afkomst moet verdedigen en verantwoorden in de diverse media. Een voorbeeld hiervan is een interview met Eva Jinek, waarbij Rieu moest reageren op de stelling dat ‘in iedere Limburger een minderwaardigheidscomplex zit’. Rieu reageerde verdedigend met de reactie ‘dat Hollanders dat er graag van maken.’ Tevens refereerde hij aan de Duitse televisie, waar men gerust nieuwslezers met een ander (bijvoorbeeld Beiers) accent het nieuws laat presenteren. Iets wat in Nederland, tot nu toe, ondenkbaar is. En dat terwijl Nederland zo graag vooruitstrevend, ruimdenkend en a-conservatief propageert te zijn, op welk gebied dan ook.

De afkeer die veel bewoners van ‘boven de rivieren’ tegen het ‘Nederlandse wormvormig aanhangsel’ hebben, komt misschien wel voort uit een vorm van angst en onwetendheid voor het onbekende(re). Het afzetten tegen iets wat anders lijkt, maar verre van anders blijkt te zijn. Op de taal en het accent na. De zachte ‘g’ maakt immers, in tegenstelling tot het schrapende harde ‘g’-geluid, een softe en onzekere indruk op de mens uit bijvoorbeeld de Randstad. Iets wat synoniem lijkt te staan voor de levensinstelling en het karakter van de mens uit de Limburgse regio’s.

Echter, wat dat betreft moet het Limburgse accent juist gezien worden als grondlegger voor de huidige Nederlandse taal, die nu als Algemeen Beschaafd wordt gezien. Hoogleraar en taalkundige Marc Van Oostendorp beweert namelijk, dat de uitspraak van de zachte ‘g’ de oorspronkelijke uitspraak van deze letter/klank is. Gaandeweg is men de uitspraak van de ‘g’ steeds meer gaan verleggen van voorin de mond, naar meer achter in de keel. Een evolutie die met zich mee heeft gebracht dat de Limburger regelmatig niet wordt begrepen of als dom en naïef wordt bestempeld.

Zou het dan ook niet getuigen van meer acceptatie en inleving wanneer er meer Limburgse inbreng op radio, televisie en in de rest van de media zou komen, waarbij de grote bazen niet aandringen op het afleren van ‘dat accentje?’ Chantal Janzen, Jon van Eerd, Huub Stapel en Toon Hermans zouden heus niet minder getalenteerd zijn (geweest), wanneer ze in hun vertrouwde ABN mét zachte ‘g’- accentje hadden gesproken en geacteerd. Het is namelijk slechts de interpretatie bij het horen van een Limburgs accent, die zorgt voor een razendsnelle, ongefundeerde mening. Jammer dat juíst gevestigde journalisten zich vaak zó laten misleiden door deze leugenachtige subjectiviteit.
Dit artikel verscheen eerder ingekort in NRC Handelsblad en NRC next

[The Lawspeaker]

'We koesteren ons Brabants dialect en daar hebben we erkenning van Den Haag niet voor nodig'


De provincie laat de Brabantse wind zelf waaien in Brabant en heeft daarbij geen Haagse hulp nodig (Foto: archief)

EINDHOVEN - De provincie Brabant is niet van plan tijd en energie te steken in een Haagse lobby om het Brabants dialect erkend te krijgen als officiële streektaal. "Brabant is zoveel meer dan alleen taal", laat een woordvoerder van de provincie weten. "Wij steken die energie liever in het behoud en stimuleren van de Brabantse cultuur in het algemeen."

Dit weekend liet minister Ollongren van Binnenlandse Zaken Limburgs te erkennen als regionale taal. Jos Swanenberg, hoogleraar in diversiteit en taal aan de Universiteit van Tilburg, weet dat de minister hier haar handtekening onder gaat zetten, maar verder geen geld geeft voor het behoud van het Limburgs.

Geld
"Het is leuk voor het ego van de Limburgers dat de minister zoiets zegt, maar verder schieten ze er weinig mee op", zegt Swanenberg. Het Limburgs is sinds 1997 al erkend als regionale taal. Op de site van de Rijksoverheid valt te lezen dat er door de erkenning subsidie kan worden aangevraagd voor toneelverenigingen, de regionale omroep en andere organisaties die bijdragen aan het behoud en stimulatie van het Limburgs.

Dit klinkt aantrekkelijker dan het in de praktijk is. Niet de Nederlandse overheid trekt de portemonnee, maar via Nederlandse politici kan bij de Europese Unie subsidie worden aangevraagd. "De Limburgers hebben op deze manier best al wat subsidie binnengehaald, maar het vergt een lange adem", vult dialectenkenner Swanenberg aan.

Op het provinciehuis wordt ook gefronst bij de toezegging van de minister. "Opmerkelijk dat dit gebeurt in aanloop naar de verkiezingen. Het is weinig nieuws. Natuurlijk is streektaal belangrijk, het zegt iets over identiteit en verbondenheid. We hebben in Brabant veel verschillende dialecten, met grote overeenkomsten en die koesteren we. Daar hebben we de Haagse erkenning niet voor nodig", aldus een woordvoerder van de provincie.

Brabanders die maandag reageren op de poll van Omroep Brabant over een erkenning van het Brabants dialect, kunnen zich vinden in de reactie vanuit het provinciehuis. Een meerderheid heeft geen erkenning uit Den Haag nodig.

[The Lawspeaker]

Wij hebben onze zachte G, maar het Limburgs is een officiële taal geworden: hoe kan dat?

DEN BOSCH - Het besluit van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken om het Limburgs dialect te erkennen als een officiële regionale taal, heeft in het Brabants dialectenwereldje de wenkbrauwen fors doen fronsen.

“Wij Brabanders zijn niet (weer) achtergesteld”, zegt Jos Swanenberg, hoogleraar in diversiteit en taal aan de Universiteit van Tilburg. “Maar de Limburgers worden wel voorgetrokken. Die hebben een bijzondere behandeling gehad. En ik vind het raar dat de andere provincies die niet krijgen.”

Onderscheid
De taaldeskundige heeft het eigenlijk over een voorkeursbehandeling voor de Limburgers. “Jaren geleden hebben de Zeeuwen ook een aanvraag ingediend om hun taal als officiële streektaal aan te merken, maar die werd afgewezen omdat het ‘te veel’ Nederlands zou zijn.”

Op de vraag of het Brabants überhaupt in aanmerking kan komen voor de status van ‘officiële regionale taal’, geeft hij een kort en bondig antwoord. “Natuurlijk kan dat, ja absoluut.” Hij voegt eraan toe dat het besluit van de minister opgaat voor heel Limburg, maar dat in Kerkrade echt Limburgs wordt gesproken en aan de overkant bij Cuijk en Oeffelt het 90 procent meer Brabants is dan Limburgs. Er wordt dus geen onderscheid gemaakt in de verschillende dialecten.

Wij hebben de zachte G
Terug naar Brabant. Kenmerkend voor onze hele provincie is het gebruik van de zachte G. “Onze zachte G, klinkt gemoedelijk en gezellig”, aldus Swanenberg. Hij ziet een rol weggelegd voor Commissaris van de Koning Wim van de Donk om ook het Brabants als officiële regionale taal erkend te krijgen. “Hij heeft het enorm goed voor met Brabant en snapt ook heel goed hoe de Brabantse identiteit en mentaliteit in elkaar steekt. Dat lijkt mij wel een goede kandidaat.”


Jos Swanenberg: 'Het Brabants kan ook een officiële streektaal zijn'

Wij hebben Houdoe en Limbo's zijn 'onverstaanbaar'
Op straat wordt verdeeld gereageerd op de Limburgers die ‘het weer voor elkaar hebben gekregen’. "Het Brabants had veel eerder een taal moeten zijn, het is zo’n prachtige taal. Wij hebben dat hele mooie woord Houdoe.”

Maar er zijn ook genoeg provinciegenoten die het niets interesseert en er is ook kritiek op de minister. “Ik ben het oneens met de minister om het Limburgs te bombarderen tot officiële streektaal. Dat is alleen maar omdat ze voor heel veel mensen onverstaanbaar zijn.”

Door de actie van de minister wordt het Limburgs in navolging van het Nedersaksisch de tweede officiële streektaal. Vorig jaar oktober kwamen het Rijk en de provincies waar Nedersaksisch wordt gesproken (Drenthe, Friesland, Gelderland, Groningen en Overijssel) al overeen te ijveren voor het behoud en promotie van deze streektaal. "Het Brabants is de volgende", zegt een enthousiaste meneer in onze microfoon, om vervolgens afscheid te nemen met houdoe.