Staatsbosbeheer verkoopt grond in de hoop betere natuur te kunnen aankopen
Pieter Hotse Smit
4 juli 2019, 5:00

Terwijl de discussie over de excessieve bomenkap in Nederland nog gaande is, doet Staatsbosbeheer publiekelijk grond in de verkoop. In de provincie Gelderland kunnen particulieren 400 hectare – zo’n 800 voetbalvelden – aan percelen kopen als ze beloven het landschap in stand te houden. Met de opbrengst belooft Staatsbosbeheer waardevollere natuur terug te kopen, maar Natuurmonumenten noemt het voornemen ‘stuitend’.


Kootwijkerveen op de Veluwe, een van de gebieden in Gelderland die Staatsbosbeheer hoopt te vergroten. Beeld Marcel van den Bergh

De verkoop van natuur door de beheerder van de overheidsgronden ligt gevoelig in Nederland. In 2013 leidde de veiling van 34 hectare van Staatsbosbeheer bij het Twentse Daarle, een uitvloeisel van het beleid van toenmalig staatssecretaris Henk Bleker, tot een rel. De Partij voor de Dieren wist met een ‘woudfunding-actie’ 10 hectare natuur te ‘redden’. De overheid besloot uiteindelijk de natuurveiling stop te zetten.

Het is voor het eerst dat Staatsbosbeheer op een openbaar onlineplatform een grote veiling houdt, maar de organisatie noemt die onvergelijkbaar met de grondveiling van zes jaar geleden. ‘Bleker bezuinigde op het natuurbudget en wilde dat wij krompen’, zegt Imke Boerma van Staatsbosbeheer. ‘Dat geld ging direct de schatkist in. Daar is nu absoluut geen sprake van. Omdat onze middelen niet tot in de hemel reiken, doen wij versnipperde percelen in de verkoop, zodat we in Gelderland onze belangrijkste gebieden, zoals op de Veluwe, kunnen uitbreiden.’

De andere grote nationale hoeder van groen, Vereniging Natuurmonumenten, vindt het zorgwekkend dat de nationale natuurbeheerder kennelijk in een situatie terecht is gekomen dat eerst een vierkante meter moet worden verkocht voordat er een nieuwe kan worden aangekocht. ‘Ik ken Staatsbosbeheer als een zorgvuldige beheerder, maar dit is marchanderen met onze natuur’, zegt Bjørn van den Boom van Natuurmonumenten. ‘Dit staat zo ver af van de biodiversiteitscrisis waarmee we worden geconfronteerd. Terwijl we met 14 procent natuur al hekkensluiter zijn in Europa.’

‘Grondruil’
Staatsbosbeheer heeft al percelen op het oog: ruim de helft van de 200 hectare nieuw gecreëerde natuur die de provincie Gelderland gelijktijdig openbaar aanbiedt. Ook is de hoop dat particulieren grond zullen aanbieden in de omgeving van de kwetsbare Natura 2000-gebieden van Staatsbosbeheer. Het risico van deze ‘grondruil’, zoals de beheerder het noemt, is dat er minder grond wordt aangekocht dan verkocht.

Staatsbosbeheer maakt zich daarover geen zorgen. ‘Onze inzet met deze ruil is groeien noch krimpen, maar 10 hectare erbij of eraf maakt niet zoveel uit’, zegt Boerma. ‘Het gaat erom dat we kwalitatief betere natuur krijgen en dat de natuur die we verkopen behouden blijft.’ De aangeboden percelen zijn volgens hem ongeschikt om bij te dragen aan de eigen ambitie om 5.000 hectare extra bos aan te planten in de komende jaren, waarvoor in het Klimaatakkoord geld is vrijgemaakt.

Vereniging Natuurmonumenten blijft kritisch. ‘Die 400 hectare heeft Staatsbosbeheer gekocht met publiek geld, decennia beheerd met publiek geld en nu besluiten ze opeens dat ze andere natuur willen’, zegt Van den Boom. ‘Hoe voorkomen ze dat dit kapitaal- en natuurvernietiging is?’ Staatsbosbeheer zegt dat het daarover schriftelijk ‘heel harde afspraken’ maakt, waarop de provincie zal toezien. ‘Wat natuur is, blijft natuur’, zegt Boerma. ‘Anders waren we hier niet ingestapt.’ Hij weerspreekt het gerucht dat na Gelderland in meer provincies percelen op deze manier verkocht zullen worden.

Emeritus hoogleraar ecologie en natuurbeheer Frank Berendse neemt het op voor Staatsbosbeheer. Hij noemt de poging om met natuurgebieden van Staatsbosbeheer grotere aaneengesloten gehelen te vormen binnen het Gelders Natuurnetwerk een ‘positieve ontwikkeling’. Hij is minder enthousiast over de recente pogingen van Staatsbosbeheer om grond te verkopen voor een grootschalig project voor verblijfsrecreatie en windmolens. ‘Dat was wel degelijk nadelig voor natuur en landschap.’

Na publicatie laat de directie van Natuurmonumenten weten niet achter de woorden te staan van hun hoofd Public Affairs in bovenstaand artikel. ‘Natuurmonumenten is voorstander van grondruil als die leiden tot meer biodiversiteit en mooiere, betere natuur. De situatie bij Staatsbosbeheer in Gelderland is hiermee in lijn. Onze medewerker deed in de Volkskrant geen recht aan dit standpunt, we betreuren dat.’


Natuurbeheer en bomenkap
Natuurmonumenten na peiling onder leden: minder bomen kappen
Natuurmonumenten gaat minder bomen kappen. Dat heeft de natuurorganisatie, een van de grootste bosbeheerders van Nederland, besloten na een raadpleging onder leden en donateurs.
Eenzame boomstronk tekent oorlog om het bos
Om de klimaatdoelen te halen, moet er in Nederland veel bos bij. Maar om de biodiversiteit te verbeteren, moet er juist bos verdwijnen. Zie hier het dilemma voor natuurorganisaties. Het gaat gepaard met hevige emoties. ‘Het hart is uit het bos.’
Emoties over boskap lopen hoog op onder natuurliefhebbers. Wat is er mis mee?
Ruim zestig natuurorganisaties pleiten voor een verbod op kaalkap in bossen. Het verweer van Staatsbosbeheer is dat kappen juist goed is voor de verjonging van het bos zodat onze kleinkinderen ook nog hout kunnen oogsten. Vijf vragen.
Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer gebruiken omstreden bestrijdingsmiddel
Vereniging Natuurmonumenten roept boeren al jaren op te stoppen met het gebruik van de omstreden onkruidbestrijder glyfosaat, maar blijkt het landbouwgif zelf ook te gebruiken. Ook andere grote Nederlandse terreinbeheerders als Staatsbosbeheer spuiten het middel.