Regeringsbrood/Zweeds brood: Brood van vroeger

**The Lawspeaker** · 02-16-2019, 11:23 PM

REGERINGSBROOD & ZWEEDS WITTEBROOD brood van vroeger

ZWEEDS WITTEBROOD & REGERINGSBROOD berichten uit de serie ONS BROOD

Zowel Zweeds Wittebrood als grijs Regeringsbrood kan ik me nog herinneren. Omdat rond 1952 het bonsysteem is afgeschaft, heb ik daar geen herinneringen aan brood op de bon. De bakker die brood aan huis leverde had in zijn broodmand in die tijd ook al krentenbrood en krentenbollen en naast waterbrood ook melkwit. Dat brood droeg aan de onderzijde een zegeltje een “broodouwel”.

Zweeds wittebrood is de benaming van het brood, dat aan de mensen in West-Nederland werd gegeven gedurende de honger winter en speciaal in februari 1945.

Operatie Manna : Velen herinneren zich nog, dat Zweeds witbrood boven Nederland werd uitgegooid door Amerikaanse en Britse bommenwerpers in april/mei 1945 Het brood was in Nederland gebakken, van meel dat aangevoerd werd door drie schepen van het Zweedse Rode Kruis. Van het aangevoerde meel werd in Nederlandse bakkerijen vooral in het Noorden van Nederland het echte “Zweeds Wittebrood” gebakken. Het grootste probleem was niet het bakken van het brood, maar het vervoer naar iedereen die het nodig had. Maar uiteindelijk kregen velen Zweeds Wittebrood met daarbij een pakje margarine: een bijna onvergetelijke ervaring. Zeker na in de oorlogsjaren slechts erg slecht regeringsbrood te hebben gegeten.

Broodblikken voor zweeds wittebrood

Regeringsbrood, regeringswit of regeringstarwe, was brood dat Nederlandse bakkers verplicht waren te bakken met meel van vooral inlandse tarwe en toevoegingen zoals roggemeel, aardappelmeel en peulvruchten meel.
Dat gebeurde al in de Eerste Wereldoorlog vanaf 1916. Vele grondstoffen waren toen schaars en brood werd op rantsoen verstrekt. Het brood was klef en smaakte anders ( zuurder) dan men gewend was. Naar de toenmalige minister F.Posthuma werd het als wrange grap “Posthumacake” genoemd.
Ook gedurende een groot deel van de Tweede Wereldoorlog werd de samenstelling van het brood door de Duitse bezetter voorgeschreven. In de laatste maanden van deze oorlog was er vanwege gebrek aan alles de kwaliteit zeer slecht en werd soms zelfs zaagsel in verwerkt.

Ook na 1945 bleef regeringsbrood naast de andere broodsoorten, tot ongeveer 1960 een begrip. De kwaliteit was goed, maar doordat het inlandse granen bevatte was het goedkoper. Er schijnt ook wit regeringsbrood te hebben bestaan, maar ik herinner me zelf een soort grauw / licht bruin brood dat regelmatig bij ons op tafel stond. Maar ook dit brood was net als brood aan het eind van de tweede wereldoorlog op de bon te koop.

Maar net als regeringsbrood werd ook Zweeds wittebrood na het einde van de tweede wereld oorlog nog steeds door bakkers gemaakt. Het werd alleen in bredere broodblikken gemaakt, zodat het brood wat korter en veel breder was dan ander witbrood.

Tegenwoordig wordt aan veel fabrieksbrood en ander brood gemaakt van kant en klare ingekochte broodmengsel, vaak met veel toevoegingen, waaronder ook peulvruchtenmeel.

Voor regeringsbrood werd gebruik gemaakt van inlandse tarwe, dat daarnaast nog een hogere uitmaling had dan normaal tarwemeel. Dat betekent dan er meer delen van de tarwekorrel werden vermalen tot meel, het bevatte dus meer zemelen en delen van de bast van de tarwekorrel. Dus dit bloem leverde al donkerder brood op dan tarwebloem dat we nu gebruiken, maar ook voor de oorlog gebruikten. Dan werd er altijd roggemeel bijgevoegd. Maar daarnaast vaak aardappelmeel en gemalen witte of bruine bonen. Om brood met gist te laten rijzen en luchtige te worden moet het gluten bevatten. Door de toevoegingen aan regeringsbrood bevatte het veel minder gluten en was de smaak behoorlijk veranderd.

ZELF REGERINGSBROOD BEREIDEN

Wil men de smaak van echt regeringsbrood proberen te proeven, zou men aan tarwebloem 10 % fijngemalen zemelen moeten toevoegen en 10 % volkoren roggemeel. Met de verder toevoeging van 5 % aardappelmeel of bonenmeel moet je dan met lauw water, gist en zout op de gebruikelijke manier deeg moeten maken. Gewoon als busbrood na voor- en na rijzen op 225 °C in 40 minuten afbakken.

Helemaal echt regeringsbrood kan je niet maken, omdat er nu andere soorten tarwe worden verbouwd en de ingrediënten op zich al van betere kwaliteit zijn als toen.

Voor Zweeds Wittebrood zou men moeten proberen aan een originele broodvorm voor dit brood te komen. De Ouderwetse Bakkerij in Harderwijk bakt nog Zweeds Wittebrood in de originele broodblikken. Kleine Marktstraat 1 in Harderwijk www.ouderwetsebakkerij.nl
ZWEEDS WITTEBROOD

Nodig

½ kilo stevig glutenrijke tarwebloem
1 theelepel boter
1 theelepel witte suiker
2 theelepels jozozout
30 gram verse gist of een zakje droge gist
Maximaal 3/10 liter lauw water

Maak een giststarter met de gist, de suiker een half kopje bloem en wat lauw water. Roer het tot een papje en laat het op een lauwwarme plek tot gisten komen.