Drone-opname van een grafheuvel in de buurt van Ermelo. © Erfgoed Gelderland

Mogelijk honderden nieuwe grafheuvels ontdekt op de Veluwe

Op de Veluwe zijn de afgelopen twee maanden enkele honderden potentiële nieuwe grafheuvels ontdekt. Vrijwilligers hebben speciale, digitale kaarten van het gebied onderzocht, waarop de potentiële grafheuvels te zien zijn. Daarnaast zijn er ook meerdere vierkante kilometers van eeuwenoude akkersystemen ontdekt op de Veluwe.

Floris Brandriet 16-07-19, 06:00

Deze eerste resultaten van het project Erfgoed gezocht overtreffen iedere verwachting van de organisatie Erfgoed Gelderland: ‘We kunnen met recht zeggen dat het project een vliegende start heeft gemaakt.’

Erfgoed Gelderland zette eerder dit jaar 22.000 zogenaamde LiDAR-kaarten van de Veluwe online. Dat zijn hoogtekaarten die gemaakt zijn met behulp van laserstralen. De kaarten beslaan elk een gebied van 300 bij 300 meter en moeten per stuk door vijftien verschillende mensen bekeken worden. Vrijwilligers wordt gevraagd om online de kaarten te onderzoeken op de mogelijke aanwezigheid van grafheuvels, houtskoolmeiers (een plek waar houtskool werd gemaakt) en celtic fields (akkersystemen van 2500 jaar oud).

Grafheuvels
Op de Veluwe zijn zo’n 750 ŕ 1000 grafheuvels bekend. Archeoloog Eva Kaptijn vertelde in mei aan de Stentor dat er in werkelijkheid misschien wel meer dan 2000 grafheuvels op de Veluwe zijn. Dat vermoeden wordt nu dus onderbouwd door de eerste resultaten van de publieke zoektocht.


Grafheuvels op de Veluwe. De grafheuvels binnen de gele lijnen waren al bekend. © Erfgoed Gelderland

In totaal is bijna 40.000 keer een grafheuvel gemarkeerd. Dat betekent echter niet dat er 40.000 grafheuvels zijn gevonden, leggen de onderzoekers uit. ‘In het ideale geval hebben de vijftien personen die een kaartje onderzocht hebben namelijk allemaal dezelfde grafheuvel gemarkeerd en zijn er dus vijftien markeringen per grafheuvel. Daarnaast is op de Veluwe al een groot aantal grafheuvels bekend. Desalniettemin kunnen we met zekerheid zeggen dat we gezamenlijk nu al enkele honderden potentiële nieuwe grafheuvels ontdekt hebben.’


Houtskoolmeiers
Behalve grafheuvels worden ook veel houtskoolmeiers ontdekt. Dat zijn plekken waar hout werd verbrand tot houtskool. Op de hoogtekaarten zijn ze te herkennen als lage, ronde heuveltjes omgeven door een ondiepe greppel. Volgens Erfgoed Gelderland is er nog weinig bekend over houtskoolmeiers op de Veluwe en zijn er slechts tien officieel geregistreerd als archeologisch erfgoed. Desondanks zijn ook ‘enkele honderden’ nieuwe houtskoolmeiers ontdekt. Daarnaast zijn meerdere vierkante kilometers aan celtic fields, akkersystemen van 2500 jaar oud, ontdekt.

In totaal hebben 613 verschillende mensen online gespeurd naar archeologische vondsten. De drie meest actieve speurders hebben allen bijna 20.000 verschillende kaarten bekeken en worden door Erfgoed Gelderland ‘superusers’ genoemd. Nog twee anderen hebben beiden meer dan 10.000 kaarten onderzocht. Overigens is op de kaartjes niet te zien waar op de Veluwe het precies is, om schatgraverij te voorkomen.

Zodra een kaart vijftien keer is onderzocht, voert Erfgoed Gelderland een definitieve analyse uit. Aan de hand daarvan wordt vervolgens veldonderzoek gedaan, naar verwachting komend najaar. Ook daarvoor zijn vrijwilligers nodig. Erfgoed Gelderland lanceert bovendien binnenkort een Engelstalige versie van de website, zodat via www.zooniverse.org iedereen ter wereld kan zoeken naar archeologische resten op de Veluwe.



Op deze kaart wijzen de rode pijlen naar grafheuvels en de groene naar een houtskoolmeier. © Erfgoed Gelderland