0
Plat Brabants, zoals de tien mooiste woorden uit de wedstrijd Brabants Mooiste Woord, is misschien lastig te volgen voor Randstedelingen, maar zo praat de gemiddelde Brabander niet. © x
Brabanders ondertitelen op tv is Randstad-arrogantie
GASTOPINIE
Nederlandse omroepen vinden het normaal bijna elke Brabander op tv te ondertitelen. Alsof onze uitspraak onverstaanbaar is. Terwijl júíst in de Randstad onze taal wordt vertekend.
Brabanders praten anders dan Mokummers, Hagenezen of lieden uit ’t Gooi. Daarom vindt het omroepgezag in ons land het nodig dat beneden-Moerdijks altijd ondertiteld moet worden. Geen boer die het op camera over droogte heeft of hij wordt 'vertaald'. Zelfs vaak keurig Standaardnederlands sprekende Brabantse burgemeesters ontkomen er niet aan.
Dat die schriftelijke ondertiteling lang niet altijd vrij blijft van spelfouten, interesseert in Hilversum helemaal niemand. Vermoedelijk hebben ze niet eens in de gaten wat er mis gaat. Dat Brabanders al die dialecten uit de Randstad soms amper kunnen volgen, is bij de NOS-elite nog nooit onderwerp van discussie geweest. Het wordt tijd dat daarin eens verandering komt.
Discriminatie
Brabanders en andere beneden-sloters behoren niet tot een soort tweederangs volk binnen onze natie. Al lijkt dat af en toe wel zo, als je de foute grappen op radio en televisie moet geloven. Deze ons toebedeelde reputatie zorgt al voor ergernis in Brabant sinds we als ‘generaliteitsland’ werden uitgebuit en vernederd door alles wat maar uit 'Holland' kwam. Van boven de Moerdijk werd de beschaving, of wat daarvoor door moest gaan, naar Brabant geëxporteerd. Waarden en normen deugden destijds uitsluitend als ze in de Randstad waren uitgevonden.
Nog tot de jaren 50 van de vorige eeuw werden Brabanders gediscrimineerd bij het vervullen van bepaalde beroepen. Als ze katholiek waren, mochten ze bijvoorbeeld geen les geven aan openbare scholen en niet in de rechtbank worden benoemd. De restanten van die ontwikkeling bepalen nog altijd de verhouding tussen Brabanders en Randstedelingen. Op kapsones-Hollanders hebben we het in deze provincie niet zo.
Daar komt nog een ander aspect bij. Al jaren is er een uitspraak-verschuiving binnen het Nederlands aan de gang, waarbij de omroepen een niet uit te vlakken influencer zijn. Er verschijnen overwegend Randstedelingen in radio- en televisieprogramma’s, ‘bekendheden’ die de uitspraak van het Nederlands hoe langer hoe meer verdraaien. Daarbij worden we getrakteerd op allerlei klankvarianten, die als afwijking op een ‘normale’ uitspraak van klinkers, medeklinkers of combinaties daarvan worden beschouwd. Ook de nieuwslezers (m/v) en presentatoren (m/v) bezondigen zich op ruime schaal aan deze klankvertekening. Die combineren ze vaak met nasaal en geknepen stemgeluid en ingeslikte lettergrepen, waardoor er een schril gejengel ontstaat, dat ons gehoor onaangenaam belast.
Veel gehoorde vertekeningen zijn (fonetisch opgeschreven):
* Een tinkwagen met pich
* Arme gezinnen krijgen onderstuining
* Er werd een bejaarde fraauw aangevallen
* Dat is nou wel verleiden taid
* Dat gepest is nog niet afgelaupaah
Die taalverschuivingen en dat specifieke stemgebruik worden bij grote groepen Nederlanders - bijvoorbeeld jonge, hoog opgeleide vrouwen - als modieus gezien en in feite benut om zich te ‘onderscheiden’ van de rest. Tot ergernis van de Nederlanders die beneden de rivieren zijn geboren en getogen.
Toon zetten
Deze spraakvertekening maakt het voor Brabanders - én voor andere provincialen - steeds lastiger om Randstedelingen te volgen. Die vinden blijkbaar dat zij bij de uitspraak van het Nederlands de (irritante) toon kunnen zetten. Daarmee wordt ons een arrogante maatstaf opgedrongen,waarvan veel Brabanders niet zijn gediend. Zuiderlingen ondertitelen? Arroganter kan het niet. Andersom ligt eerder voor de hand.
* John Bindels uit Ulicoten is journalist en ergert zich met grote regelmaat aan de Randstadse arrogantie in ‘Hilversum’.
Bookmarks