Jelle van Baardewijk in gesprek met VU Bestuurskundige Hans Bosselaar over de participatiewet. “Leve de Dinges!” Bosselaar heeft een boek geschreven over de Participatiewet ‘Met andere ogen’. Deze wet is gericht op re-integratie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Bosselaar: “De participatiewet legt veel verantwoordelijkheid bij gemeenten. Men zegt: jullie hebben inwoners, de mensen met een beperking of die langdurig een uitkering hebben. Daar krijgen jullie veel meer middelen en instrumenten voor.” De wet is onderdeel van een transitie van de traditionele verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. “Met de invoering van dit soort wetten is het idee: wij zijn gezamenlijk verantwoordelijk dat iedereen meedoet.” De gedachte is dat met de Participatiewet mensen met een afwijking of die langdurig werkloos zijn geweest op ‘normale arbeidsplaatsen’ aan het werk gaan. Sorteert dat effect? Volgens Bosselaar doet het wel iets met veel jongeren met een achterstand of beperking: “Je ziet dat veel jongeren bij zo’n nieuwe wet hoop hebben.” Vroeger was voor hen de enige route naar een sociale werkplaats of een uitkering.

Nu hopen ze dat ze ‘gewoon’ aan de slag kunnen. “Dus het geeft ook optimisme.” Bosselaar introduceert in dit verband de Dinges. Dat is iemand die binnen organisaties en bedrijven middels contacten en verbindingen een oplossing zoekt. Bosselaar geeft het voorbeeld van de vader van Thomas, een jongen met een verstandelijke beperking. Thomas wilde graag op zichzelf wonen. Samen met ouders die in dezelfde situatie zitten heeft hij een geschikte woonomgeving gezocht. Nu bestaan er door het land heen Thomashuizen. “De vader van Thomas is echt een Dinges. Hij kent z’n zoon, maar ook de woonomgeving etc.” Een Dinges houdt zich inhoudelijk bezig met het probleem, een weet het te regelen. Niet iedere Dinges pakt het natuurlijk zo groot aan als de vader van Thomas. Maar volgens Bosselaar hebben wel veel meer mensen de mogelijkheid om op een soortgelijke manier de menselijke maat voorop te stellen, bijvoorbeeld als het gaat om de participatiewet. Dat is niet eenvoudig: “Er is een wereld rond het systeem waarbij het systeem doel wordt in plaats van middel.” Een Dinges houdt daarentegen de bedoeling van het systeem binnen de organisatie of het bedrijf in het oog. In het kader van de Participatiewet vraag dat om een andere ‘mindset’ bij werkgevers. “Als het gaat om participeren dan bestaan er geen regels.”

Je kunt immers niet in algemene zin voorschrijven hoe iemand moet participeren. “Dat moet je echt uitzoeken. En dat is wat een professional moet doen.” Dingessen belichamen als het ware de geest van de participatiewet. Met de participatiewet leggen we wel sterk de nadruk op arbeid als criterium voor geslaagde participatie. Maar, zo betoogt Bosselaar, werk is nu eenmaal belangrijk in onze samenleving. “Van mensen die graag willen werken en op die manier participeren kun je niet op voorhand zeggen: wij hebben voor jou bepaald dat jij er niet bij hoort.” Ook erkt hij het gevaar van een neoliberale uitleg van de Participatiewet, als een bezuiniging teneinde optimaal rendement te genereren. “Je kunt er twee kanten mee uit.” Toch ziet Bosselaar in de figuur van een Dinges die de bedoeling van de regels voorop stelt en dat middels contacten weet te regelen uiteindelijk de weg vooruit.

“Leve de dinges!” --
0:54 Kun jij uitleggen wat die participatiewet inhoudt en wat de impact ervan is?
3:33 Kun je een voorbeeld geven van iemand wiens leven is veranderd door die wetgeving?
5:34 Hoe zit het met die wet in de praktijk?
8:48 Wat vinden mensen zelf, bijvoorbeeld langdurig werklozen, van dit beleidskader?
10:50 Kun je eens uitleggen wat een ‘dinges’ doet?
15:45 Activeert de participatiewet ‘dingesen’?
19:32 Zou je zo’n dinges, zo’n regelaar niet kunnen overplaatsen om mensen elders te inspireren? Of is dat te maakbaar?
22:27 Is wat jij beschrijft in je boek niet gewoon ‘evidence based’?
25:15 Wat vind jij van die nadruk op dat iedereen aan het werk moet?
31:00 “Als we het over de arbeidsmarkt hebben, zou ik het toch steeds vaker over de werkgever willen hebben”
33:07 Is die participatiewet niet gewoon een bezuiniging, of is dat te eenzijdig?
38:08 Wat ga je nu verder doen met je boek en de theorie van de dinges. Een Engelstalige publicatie?
40:24 Besteed je ook aandacht aan de negatieve kant van een dingessen?